Trong bóng đá hiện đại, lỗi chạm tay vẫn là một trong những yếu tố gây tranh cãi nhất. Dù vô tình hay cố ý, nó đều có thể thay đổi kết quả trận đấu và quyết định thành bại của một đội bóng. Đó là lý do tại sao IFAB (Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế) liên tục cập nhật các quy định để các trận đấu trở nên công bằng và minh bạch hơn. Hãy cùng tìm hiểu thêm về lỗi chạm tay trong bóng đá qua bài viết dưới đây.
Lỗi chạm tay trong bóng đá là gì?
Lỗi chạm tay xảy ra khi một cầu thủ (không phải thủ môn trong khu vực cấm địa của mình) cố tình để bóng chạm vào tay hoặc cánh tay. Điều này bao gồm cả những tình huống cầu thủ dùng tay để chơi bóng hoặc tay/cánh tay ở vị trí không tự nhiên khiến bóng đập vào và tạo lợi thế không công bằng.
Theo Luật Bóng Đá hiện hành của FIFA, lỗi chạm tay được xác định không chỉ dựa vào việc bóng có chạm tay không, mà còn phải xét đến ý định, vị trí tay, và hệ quả tình huống.
Các lỗi chạm tay trong bóng đá theo luật IFAB
Theo luật bóng đá quốc tế của Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (IFAB), một cầu thủ phạm lỗi chạm tay khi bóng tiếp xúc bất thường với tay hoặc cánh tay của mình, qua đó mang lại lợi thế cho đội mình. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng dễ dàng, vì không phải tất cả các pha chạm tay đều bị coi là phạm lỗi. Luật IFAB định nghĩa thêm về lỗi chạm tay như sau:
- Cố ý xử lý bóng: Nếu một cầu thủ cố ý sử dụng tay hoặc cánh tay để điều chỉnh hướng bóng, chặn bóng hoặc tạo cơ hội ghi bàn, thì chắc chắn đó là lỗi và sẽ bị phạt.
- Tay bất thường: Khi cánh tay của một cầu thủ duỗi ra hoặc không ở vị trí tự nhiên so với cơ thể, một bàn tay trong tình huống này thường được coi là phạm lỗi. IFAB coi một vị trí tay hoặc cánh tay bất thường là khi nó mang lại lợi thế cho cầu thủ so với đối thủ.
- Bóng chạm tay vô tình: Nếu bóng vô tình chạm vào tay hoặc cánh tay của cầu thủ mà không có sự can thiệp cố ý, IFAB thường sẽ không thổi phạt trừ khi bóng chạm tay dẫn đến bàn thắng hoặc cơ hội ghi bàn trực tiếp.
Những thay đổi của IFAB đối với lỗi chạm tay
Mùa giải Ngoại hạng Anh 2024-25 sẽ chứng kiến IFAB thực hiện một số thay đổi đối với luật bóng ném để đảm bảo tính công bằng. Những thay đổi đáng chú ý bao gồm:
Khi nào bóng chạm tay không bị coi là phạm lỗi?
Trong nhiều trường hợp, một ván bài không nhất thiết dẫn đến phạt. Trọng tài có thể hủy một ván bài nếu phát hiện ra các yếu tố sau:
- Tay ở vị trí tự nhiên: Nếu tay của cầu thủ ở vị trí hợp lý so với chuyển động của cơ thể, trọng tài có thể bỏ qua lỗi đó.
- Quỹ đạo bóng thay đổi đột ngột: Khi bóng đột nhiên thay đổi hướng trước khi chạm vào tay cầu thủ, tình huống này có thể không được coi là cố ý và sẽ không bị phạt.
- Sau khi kiểm soát bóng: Nếu bóng vô tình chạm vào tay của cầu thủ sau khi anh ta đã kiểm soát bóng, lỗi này có thể được bỏ qua.
- Tay đỡ cơ thể trên mặt đất: Khi vào bóng, nếu cánh tay của cầu thủ đỡ cơ thể trên mặt đất, bóng chạm tay hiếm khi bị coi là phạm lỗi.
- Bóng bị đồng đội làm chệch hướng: Nếu bóng bị đồng đội làm chệch hướng và vô tình chạm vào tay, tình huống đó cũng có thể được bỏ qua.
- Quá gần: Khi cầu thủ phòng ngự ở gần bóng, khoảng cách này sẽ làm giảm khả năng kiểm soát cánh tay, cho phép trọng tài xem xét giảm nhẹ lỗi.
Khi nào bóng chạm tay được coi là lỗi?
Ngược lại, nếu bóng chạm vào tay của cầu thủ trong những tình huống sau, trọng tài sẽ có xu hướng thổi còi vì những hành động này là không thể tha thứ:
- Duỗi tay bất thường: Khi một cầu thủ cố tình duỗi tay ra xa cơ thể để tăng diện tích chặn bóng, điều này thường được coi là cố ý.
- Vị trí tay bất thường: Tay ở vị trí cao hoặc duỗi ra bất thường, nhằm mục đích tạo lợi thế cho cầu thủ phòng ngự, được coi là phạm lỗi.
- Cánh tay làm tăng đáng kể diện tích bề mặt cơ thể: nếu cánh tay sưng lên không cần thiết, ảnh hưởng đến quỹ đạo của bóng, người chơi sẽ bị phạt.
Ngoài ra, nếu bóng thay đổi quỹ đạo đáng kể ngay trước khi chạm vào tay cầu thủ, trọng tài có thể xem xét ý định của cầu thủ trước khi đưa ra quyết định. Tình huống này dễ bị phạt hơn nếu cầu thủ dường như cố tình đưa tay về phía bóng.
Vai trò của VAR và tiêu chuẩn “Lệnh trọng tài”
Trong mùa giải 2024-2025, Giải Ngoại hạng Anh đặc biệt chú trọng đến việc tôn trọng thứ tự trọng tài trong các quyết định về bóng chạm tay . Điều này có nghĩa là các trọng tài VAR sẽ phải thể hiện sự nghiêm túc rất cao trước khi can thiệp và thay đổi quyết định chủ quan của trọng tài chính. VAR sẽ chỉ can thiệp trong trường hợp có lỗi rõ ràng, nhằm hạn chế tình huống trọng tài phải làm lại từ phòng ghi hình.
Trong những tình huống có khả năng gây tranh cãi, VAR không đảo ngược quyết định của trọng tài trừ khi có lỗi rõ ràng. Điều này cho phép trọng tài duy trì toàn quyền kiểm soát sân và đảm bảo tính liên tục của trận đấu. Do đó, VAR chỉ can thiệp khi thực sự cần thiết và không làm gián đoạn mạch trận đấu bằng những quyết định chủ quan.
Cách xử lý lỗi chạm tay
Khi trọng tài xác định có lỗi chạm tay, tùy vị trí và mức độ, hình phạt được đưa ra có thể là:
- Phạt trực tiếp: Nếu lỗi xảy ra ngoài vòng cấm, đội đối phương sẽ được hưởng quả đá phạt trực tiếp tại nơi xảy ra lỗi.
- Phạt đền: Nếu lỗi chạm tay xảy ra trong vòng cấm địa của đội phòng ngự, đội tấn công sẽ được hưởng quả phạt đền 11m.
- Phạt thẻ: Trọng tài có thể rút thẻ vàng nếu cầu thủ dùng tay để phá bóng trong một pha tấn công nguy hiểm. Có thể rút thẻ đỏ nếu cầu thủ dùng tay ngăn chặn một bàn thắng rõ ràng.
Những thay đổi gần đây trong luật lỗi chạm tay
Trong vài năm qua, FIFA đã điều chỉnh luật lỗi chạm tay để giảm số tình huống gây tranh cãi. Một số cập nhật đáng chú ý:
- Không còn phạt khi bóng chạm tay vô tình trong tình huống kiến tạo trước bàn thắng (tùy mức độ).
- Xem xét kỹ yếu tố tư thế tay có tự nhiên hay không, chứ không chỉ dựa vào việc bóng có chạm tay.
Lỗi chạm tay trong bóng đá là luật chơi liên tục được cập nhật và điều chỉnh để phù hợp với diễn biến trên sân. Những thay đổi mới nhất của FIFA không chỉ giúp các trận đấu trở nên công bằng hơn mà còn hấp dẫn hơn đối với khán giả.
